Primaire producenten zijn groene planten die hun eigen voedsel ‘produceren’ dat het leven in een bos mogelijk maakt.
Wist u?
Het bladerdak in tropische regenwouden is zo dicht dat het 10 minuten kan duren voordat regen die erop valt de grond bereikt.
Tropische regenwouden zijn die welke zich nabij de evenaar bevinden. Deze gebieden hebben warme temperaturen en ontvangen grote hoeveelheden regen, wat een vochtige atmosfeer creëert, waardoor specifieke planten en dieren kunnen gedijen. Dergelijke regenwouden zijn te vinden in delen van Midden-Amerika, West-Afrika, Madagaskar en Zuidoost-Azië. Ze laten de maximale biodiversiteit zien die overal op deze aarde te vinden is. In feite toonde één studie alleen al aan dat tussen de 100 en 300 soorten bomen werden aangetroffen in slechts één hectare van een Zuid-Amerikaans tropisch regenwoud.
Alle dieren en planten van de tropische regenwouden spelen een vitale rol in elkaars overleving en delen belangrijke relaties. Een voorbeeld van zo'n relatie is een wild zwijn dat gevallen fruit eet om te overleven, en een jaguar die vervolgens jaagt en het varken eet. Hier is het duidelijk dat noch het varken, noch de jaguar zouden overleven zonder de boom die de vruchten voortbrengt, of al dergelijke soortgelijke bomen. Dit komt doordat de bomen de niet-levende, chemische stoffen uit de bodem omzetten in voedsel (zoals fruit) door fotosynthese. Dergelijke bomen worden dus producenten genoemd. Hieronder staan de belangrijkste primaire producenten in het tropisch regenwoud, in willekeurige volgorde.
Dominante producenten in het tropisch regenwoud
Canopy Bomen
Bladeren van de bladerdakbomen geven veel water af tijdens de transpiratie, wat de meeste regenval in het gebied verklaart. De bladeren en zaden voeden vele soorten herbivoren. In ruil daarvoor is de boom zelf afhankelijk van veel wezens tijdens zijn verschillende levensfasen: vleermuizen voor bestuiving, vogels voor het eten van de vruchten en het verwerken van hun zaden, enzovoort.
Het regenwoud is goed te herkennen aan de aanwezigheid van enorme bomen die bovenaan een paraplu-achtig bladerdak vormen. Deze bomen kunnen ongeveer 45 meter hoog worden en zijn verantwoordelijk voor enkele van de hoogste productiviteitscijfers in het regenwoud, aangezien ze bijna 80% van al het zonlicht dat op het bladerdak valt, opvangen. Deze bomen worden gekenmerkt door lange, paalachtige stengels die alleen bij de top vertakken, en steunen en steunwortels laten groeien om ze te ondersteunen, waardoor ze nog groter lijken.
Lianen
Lianen zijn houtachtige wijnstokken waarvan bekend is dat ze duizenden meters lang worden en ongeveer zo breed als een regenwoudboom. Meer dan 90% van alle lianen komt voor in de regenwouden van de wereld. Ze beginnen hun leven als kleine struiken die in de grond zijn geworteld. Maar aangezien het meeste zonlicht op het bladerdak valt zonder de bosbodem te bereiken, is het noodzakelijk dat ze de boomtoppen bereiken. Om dit te doen, hebben ze stekels bij hun bladeren die aan de bomen hechten en die ze gebruiken als trappen om naar de top te klimmen.
Terwijl ze naar boven groeien, vormen ze matten overal in het regenwoud. Omdat deze wijnstokken klimmen om zonlicht te bereiken, wordt het grootste deel van hun energie besteed aan het produceren van dikke, leerachtige bladeren en sterke stekels. De matten gevormd door de lianen dienen als toevluchtsoord en vervoermiddel voor een breed scala aan boombewonende wezens, en zijn bovendien een belangrijke voedselbron tijdens het droge seizoen. Onderzoek heeft zelfs aangetoond dat maki's het liefst nestelen op bomen met een goede liaangroei. Rotanstokken zijn een belangrijk voorbeeld van lianen, die op grote schaal worden geoogst om waterdichte meubels te maken en daardoor in gevaar zijn geraakt.
Epifyten
Epifyten zijn planten die als een parasiet op regenwoudbomen groeien, maar in feite de gastheerboom op geen enkele manier schaden. Ze nemen water en voedingsstoffen op uit de lucht, regen en mist, met behulp van speciale wortels die aan de lucht worden blootgesteld. De reden waarom epifyten aan bomen hechten, is dat ze hierdoor toegang hebben tot het zonlicht hoog in het bladerdak, naast het opnemen van wat voedingsstoffen uit gecomposteerde materialen op de boomschors.
Epifyten hechten zich aan boomstammen, bladeren en takken en vormen matten in de bossen, die voedsel en toevlucht bieden aan veel wezens zoals geleedpotigen. Ze laten ook de groei toe van nuttige schimmels op hun wortels, die hen van extra voedingsstoffen en water voorzien. In feite absorberen sommige gastheerbomen zelfs water en voedingsstoffen van de epifyten die erop groeien door luchtwortels te ontwikkelen die toegang krijgen tot deze planten. Wanneer geleedpotigen en insecten die in de epifytische matten leven, sterven, worden ze afgebroken en voorzien ze de epifyt van voedingsstoffen. Epifyten zijn goed voor meer dan 33% van alle regenwoudplanten. Ze omvatten bromelia's, orchideeën, varens en mossen.
Orchideeën
Orchideeën zijn de grootste plantenfamilie ter wereld, beroemd om de schoonheid van hun bloemen. Wereldwijd zijn tussen de 20.000 en 30.000 soorten bekend, waarvan meer dan 80% in tropische regenwouden voorkomt. Hun grootte varieert, waarbij sommige bloemen nikkelformaat hebben, terwijl andere bloembladen kunnen hebben van 14 voet lang en ongeveer een ton wegen.
Orchideeën kunnen groeien op rotsen, aarde en zelfs ondergronds, maar de meeste zijn epifyten, zoals hierboven vermeld, wat betekent dat ze zich hechten aan bomen in het bladerdak. Hierdoor hebben ze toegang tot het zonlicht dat beschikbaar is in de hogere delen van het bos, waardoor fotosynthese mogelijk wordt, en worden ze ook blootgesteld aan insecten en vogels voor de verspreiding van zaad en sporen.
Orchideeën hebben verschillende fascinerende aspecten. Een daarvan is dat ze speciale soorten schimmels, mycorrhiza-schimmels genaamd, in hun wortels laten groeien, waardoor ze extra voedingsstoffen en water krijgen. Een andere is dat ze kolommen hebben met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen op één plant, zodat insecten stuifmeel kunnen oppikken en ook dezelfde bloem kunnen bevruchten. Veel soorten orchideeën worden bedreigd door hun toenemende teelt door mensen.
Bromelia's
Er zijn ongeveer 3.000 soorten bromelia's in de wereld, waarvan de meeste in de tropische regenwouden voorkomen. Bromelia's ontwikkelen prachtige bloemen, die in kleuren kunnen variëren van rood en oranje tot blauw en viooltjes. Samen met bloemen hebben ze ook aantrekkelijk blad, dat kleuren als rood en goud kan aannemen.
Deze planten kunnen ofwel in de grond groeien, in welk geval ze complexe wortelstelsels hebben die toegang krijgen tot voedingsstoffen uit de bodem, of op rotsen en bomen, in welk geval het epifyten zijn, en door lucht gedragen wortels gebruiken die water uit de lucht opnemen, regen en mist, en voedsel produceren door fotosynthese. Dit biedt een ongebruikelijk voordeel voor grondplanten waar de bromelia's niet mee concurreren, om water en mineralen uit de bodem op te nemen. Hun bladeren zijn rozetvormig, met wasachtige oppervlakken die vallend regenwater en plantenresten opvangen als een emmer. Hierdoor kunnen algen groeien, waardoor insecten zoals muggenlarven worden aangetrokken. Deze omstandigheden bieden voedsel en leefgebied aan een breed scala aan dieren, zoals padden, slakken, salamanders en insecten, waarvan de meeste hun hele leven op een enkele plant doorbrengen. Het bekendste voorbeeld van bromelia's is de ananasboom.
Algen
Algen zijn eenvoudige, cellulaire planten, zonder echte wortels, bladeren of stengels. Het is bewezen dat ze de voorouders zijn van alle moderne land- en waterplanten, omdat ze het land miljoenen jaren geleden hebben gekoloniseerd om de omstandigheden geschikt te maken voor alle flora en fauna. Algen komen over het algemeen voor op het oppervlak van waterlichamen zoals rivieren en meren, hoewel ze ook op het land kunnen voorkomen. In dergelijke gevallen komen ze voor op aarde, rotsen of op bomen, onderzeese algen genoemd.
In tropische regenwouden komen algen overal voor, zelfs op de huiden van hagedissen, spinnen, luiaards, vogels en insecten. Een soort genaamd blauwgroene algen bestaat onder de cuticula van bladeren en op de schors vanwege het hoge vocht- en voedingsgehalte in regenwouden. Dergelijke soorten zijn epifyten, die aan bomen groeien, water en voedingsstoffen uit de lucht, regen en composteermaterialen absorberen en energie produceren door fotosynthese. Zo wordt de boom niet geschaad en wordt een leefgebied en voedselbron beschikbaar gesteld voor insecten en andere dieren. Bij het afsterven geven algen voedingsstoffen terug aan de bodem, waardoor deze vruchtbaarder wordt.
Mos
Mossen vertegenwoordigen een evolutionaire stap omhoog van algen. Het waren de landplanten die de eerste ecosystemen vormden, slechts ongeveer 1,5 meter hoog. Van veraf lijkt mosgroei op een weelderig groen tapijt, terwijl bij nader inzien de individuele planten te zien zijn. Deze tapijtlook is te danken aan de gewoonte van de planten om samen te groeien. Ze zijn geclassificeerd als bryophytes, wat betekent dat ze, in tegenstelling tot algen, echte wortels, stengels en bladeren hebben.
Het zijn niet-vasculaire planten, die geen geleidende weefsels vertonen zoals xyleem en floëem, die water en voedingsstoffen transporteren. Dit is de reden waarom ze niet zo groot kunnen worden als andere landplanten. Mossen hebben een levenscyclus die een afwisseling van generaties laat zien. Dit betekent dat ze zich voortplanten via sporen in de ene generatie en via seksuele methoden in een andere. Ze vertonen ook geen bloei. Het plantenlichaam is slechts enkele cellen dik van structuur. Mossen gedijen goed in de vochtige omgeving van regenwouden, waar ze overal voorkomen, zoals op boomstammen en rotsen.
Varen
Varens hebben een grote hoeveelheid vocht nodig om te overleven, wat aanwezig is in de regenwouden, en hier zijn ze het meest overvloedig. Varens gebruiken de gastheerboom als springplank om zonlicht te bereiken, terwijl de gevallen bladeren van de boom als voedingsstoffen dienen. Er zijn verschillende soorten varens in de regenwouden, zoals de hertshoornvaren, gouden kippenvaren, Hawaiiaanse boomvaren, enzovoort.
Varens omvatten een diverse variëteit aan planten, van 3 - 4 mm hoog tot soorten van 25 tot 30 meter hoog. In de tropen zijn het epifyten, wat betekent dat ze aan een andere boom groeien zonder deze te beschadigen. Deze planten laten geen echt wortelstelsel zien, maar gebruiken wortelachtige structuren, rhizoïden genaamd, om voedingsstoffen en water uit de bodem te absorberen. Ze zijn ook uniek, omdat ze bestaan als twee soorten planten - een seksuele en een andere aseksuele. De grote, vaak geziene boom is de aseksuele generatie die sporen produceert die zich ontwikkelen tot een kleine seksuele plant, die maar een paar weken aanhoudt. Deze kortlevende plant geeft aanleiding tot gameten, die een bevruchting ondergaan die uiteindelijk een grote aseksuele plant oplevert. Er wordt aangenomen dat de aarde aanvankelijk werd bewoond door varens voordat er bossen kwamen.
Bamboe
Bamboe is een van de snelst groeiende planten die de mens kent. Ze staan bekend om hun lange, cilindrische stengels met holle kamers, die in slechts 2-3 maanden tot 30 meter hoog en 7,5 cm breed kunnen worden. Een uniek feit over hen is dat ze, ondanks dat ze zo groot zijn, eerder tot de familie van gras dan van bomen behoren. Ze planten zich voort door zaden, en hun hele populatie bloeit tegelijkertijd, wat slechts eens in de honderd jaar kan voorkomen.
Hierdoor zijn veel soorten bamboe met uitsterven bedreigd, alleen omdat er niet zoveel zaden in de buurt zijn om ze te verspreiden. Bamboes vervullen verschillende functies in het tropisch regenwoud. Ze binden de bodem en voorkomen erosie. Tijdens hevige regenval hopen ze water op in de kamers van hun stengels, wat anders overstromingen zou hebben veroorzaakt. De vruchten, zaden, bladeren en jonge scheuten bieden voedsel en leefgebied voor een verscheidenheid aan dieren, zoals ratten en lemuren.
Zoals u kunt zien, spelen elk van deze producenten een vitale rol in het leven van talloze organismen in de bossen. Stel je bijvoorbeeld eens een regenwoud voor zonder zijn iconische bladerdakbomen. Om deze reden zal het behoud van dergelijke planten niet alleen dieren helpen, maar zelfs mensen overleven.
